ضرورت بازخوانی عهدنامه ترکمانچای برای جلوگیری از تداوم انحرافات در روایت‌های تاریخی منطقه/ ١٩۵ مین سالگرد عهدنامه ترکمانچای و ایران
معاون فرهنگی و رسانهای اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان‌شرقی گفت: بازخوانی عهدنامه ترکمانچای برای جلوگیری از انحرافات در روایت‌های تاریخی ضروری است.
به گزارش همایش آموزش فناوری نانو از تبریز، حسن گلی ظهر امروز در نشست تخصصی واکاوی پیامدهای فرهنگی و ادبی عهدنامه ترکمانچای در ایران و قفقاز که به مناسبت ١٩۵ مین سالگرد انعقاد عهدنامه ترکمانچای در اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان برگزار شد، اظهار داشت: در رابطه با روایت و تحلیل عهدنامه خسارت بار ترکمانچای تحریفاتی رقم خورده است که این تحریفات در کنار مفاد عهدنامه ترکمانچای سرنوشت ساکنان قفقاز را در مسیری تامل برانگیز رقم زده و تبعات آن در حوزه های مختلف هنوز هم ادامه دارد. وی افزود: این قرارداد باعث ایجاد وضعیت ژئوپلتیک کنونی شده است که البته برخی در صدد تغییر آن هم هستند و طبیعی است اگر در این خصوص اصرار کنند باید به ژئوپلیتیک قبل از ترکمانچای برگشت. گلی تصریح کرد : بعد از فروپاشی شوروی نبرد روایت ها در قفقاز تشدید شده و روایت ایرانی مبتنی بر واقعیت های تاریخی در مقابل روایت های غیر واقعی و تحریف آلود قرار گرفته است که در این میان استفاده و بهره برداری از قالب های مختلف هنری و ادبی برای ارائه واقعیات تاریخی امری ضروری است تا نسل‌های جدیدی که در منطقه تربیت می شوند، نگاهی واقعی به ایران داشته باشند. معاون فرهنگی و رسانهای اداره کل گفت: بر اساس رسالت اداره کل در قبال مسائل فرهنگی و ادبی تصمیم گرفته ایم تا پیامدهای فرهنگی و ادبی عهدنامه ترکمانچای در ایران و قفقاز را با حضور اساتید و صاحبنظران این حوزه مورد بررسی قرار دهیم و ببینیم بعد از انفکاک جغرافیایی و سیاسی این منطقه به لحاظ فرهنگی، مذهبی و ادبی چه اتفاقی افتاد ه است. گلی در ادامه به تشریح دو جریان موازی در قفقاز پرداخت و گفت : بعد از عهدنامه ترکمانچای از یک سو شاهد تلاش مردمی برای حفظ نمودهای فرهنگ ایرانی – اسلامی و از سوی دیگر نظاره گر سیاستگذاری جریان حاکمیتی مخصوصا بعد از روی کار آمدن کمونیست ها به منظور محو نشانه های فرهنگ ایرانی و اسلامی در این منطقه هستیم. وی تاکید کرد: متاسفانه یکی از خلاء‌ها در این حوزه عدم صحبت با مردم در رابطه با پیامدهای عهدنامه ترکمنچای است که به مرور زمان باعث شده تا واقعیت ها در سایه هویت سازی های غیرر واقع قرار گیرد و لذا لازم است اصحاب فرهنگ و هنر و رسانه نسبت به تبیین مسائل منطقه همت گمارند. گفتنی در این نشست حاضران به تبیین مسائل و موضوعات مهم در حوزه پیامدهای فرهنگی و ادبی عهدنامه ترکمانچای پرداختند. گزارش فارس حاکی است، یکم اسفند ۱۲۰۶ شمسی عهدنامه ترکمانچای امضا شد و این‌طوری شد: «حدود ۳۰ هزار کیلومترمربع شامل حدود ۲۰ هزار کیلومترمربع از ارمنستان امروزی، حدود ۵ هزار کیلومترمربع از ترکیه امروزی شامل کوه‌های آرارات و شهر ایغدیر که در آن زمان بخشی از خانات ایروان بود و حدود ۵ هزار کیلومترمربع از جمهوری آذربایجان امروزی از ایران جدا شد». این تازه دومین عهدنامه بود که در دوره فتحعلی قاجار و در پی شکست نیروهای نظامی قاجار در جنگ‌های ۲۵ ساله با روسیه تزاری بسته شد و تکه کوچک‌تری از ایران را جدا کرد وگرنه عهدنامه مهم‌تری که یک تکه بسیار بزرگ از ایران را جدا کرد، عهدنامه گلستان بود و این‌طوری بود: «این پیمان در سال ۱۱۹۲ خورشیدی امضاء شد و حکومت قاجار ولایت قفقاز، ارمنستان، ایالت‌های شرقی گرجستان و بخش‌های غربی گرجستان در ساحل دریای سیاه را به روسیه تزاری واگذار کرد. طی این قرارداد در مجموع ۱۴ ولایت قفقازی ایران (گنجه و قره‌باغ، ولایت‌های شکی، شیروان، قبه، دربند، بادکوبه، داغستان و گرجستان، محال شوره‌گل، آچوق‌باشی، گروزیه، منگریل و آبخاز، بخشی از سرزمین تالش) به تصرف روسیه تزاری درآمد… در نتیجه این عهدنامه ایران حدود ۲۲۰ هزار کیلومترمربع از سرزمین خود (وسعت خاکی) به همراه ۱۳۶۰ کیلومتر خط ساحلی در دریای خزر (۱۲۰ تا ۱۵۰ هزار کیلومتر وسعت آبی) و ۳۱۰ کیلومتر خط ساحلی در دریای سیاه (۲۰ هزار کیلومترمربع وسعت آبی) خود را از دست داد». پایان پیام/